درباره برج‌های ضد زلزله چه می دانید؟
زلزله پدیده‌ای طبیعی است که در نقاطی از جهان به وفور رخ می‌دهد و نمی‌توان جلوی آن را گرفت. عدم شناخت و پیشرفت بشر در زمینه ساختمان سازی و برج سازی، سبب وارد شدن خسارات مالی و جانی بسیار فراوان به میلیون‌ها انسان در سراسر جهان شده و هنوز هم شاهد آن هستیم، به خصوص در کشور خودمان که از زلزله خیز ترین کشورهای جهان به شمار می‌رود. متأسفانه ایران جزو کشورهایی است که بیشترین قربانی را در زلزله‌های سالهای اخیرش داده است.
در چنین شرایطی، علاوه بر فرهنگ سازی مردم در خصوص مقابله با زلزله، باید سازه‌های خود را نیز نسبت به زمین لرزه‌ها مقاوم سازیم. تکنولوژی ساختمان‌ها و برج‌های ضد زلزله سال‌هاست که در کشورهایی همچون ژاپن و چین در بین ساختمان سازان جا افتاده است و این کشورها با وجود شدیدترین زمین لرزه‌ها، دیگر کمترین آسیب مالی و جانی را متحمل می‌شوند.
با این حال، ضد زلزله سازی هنوز در کشور ما آنچنان رواج نیافته و همین باعث شده تا کوچک‌ترین این زلزله‌ها، داغی بر دل عزیزانمان بگذارند.
عوامل مسبب بیشترین آسیب رسانی حین وقوع زلزله
- عدم توجه کافی به پی ریزی ساخت و ساز توسط کارگران غیر ماهر
- عدم جوش کاری اصولی توسط جوش کاران غیرحرفه‌ای و بدون پروانه جوشکاری
- قرار گرفتن سازه‌ها در خطوط لغزش صفحه‌های پوسته زمین
- سوء استفاده سازندگان و عدم توجه به نقاط زلزله خیز و ضد زلزله سازی، برای سود بیشتر جیب خود
- عدم توان مالی در مقاوم سازی بناها نسبت به پدیده زلزله
پس نتیجه می‌گیریم که به ساخت و سازهای ایمن نسبت به زلزله، باید بهای بیشتری داده شود.
در ادامه به بررسی هدف استفاده از برج‌های ضد زلزله، انواع فناوری‌های مقاوم سازی سازه‌ها نسبت به زمین لرزه‌ها، ویژگی‌های سازه‌های ضد زلزله و نکاتی که پیش از خرید واحدی در برج یا ساختمان لازم است به آن‌ها توجه کنیم، می‌پردازیم.
اهداف ساخت برج‌های ضد زلزله
مهم‌ترین اهداف مشترکی که مهندسان و سازندگان واقعی در سراسر نقاط به دنبال آن‌ها هستند، عبارتند از:
- حفظ جان انسان‌ها
- حداکثر جلوگیری از وارد شدن خسارت‌های مالی
- بر پا ماندن برج‌های ساخته شده تا سالیان دراز در برابر بلایای طبیعی
- کاهش عواقب مالی و روحی ناشی از خسارت‌های زمین لرزه‌ها
نحوه ساخت برج‌های زلزله خوار!
اصلی‌ترین مرحله‌ای که ساختمان‌ها را نسبت به هر لرزشی مقاوم می‌سازد، بخش فناوری ضد زلزله به کار برده شده در ساخت و ساز آن است که در ادامه به طور کامل به آن پرداخته‌ایم.
دیگر عاملی مؤثر را می‌توان استفاده از بتن‌ها دانست. بتن‌ها از قوی‌ترین مصالح در برابر زلزله شناخته می‌شوند، به این شرط که ساخت سازه‌های بتنی به صورت اصولی انجام شود. بتن‌ها در برابر آتش نیز مقاوم‌اند!
با این حال استفاده از بتن به این معنا نیست که خطر به طور صددرصد رفع شده است، بلکه فقط تا میزان بسیار تأثیر گذاری از عواقب و آسیب‌ها می‌کاهد.
اسکلت‌های فلزی به روش پیچ و مهره‌ای یا جوشکاری نیز که هم اکنون رایج‌ترین سبک اسکلت سازی ساختمانی در کشور ما محسوب می‌شود، مقاومت نسبتاً بالایی را در برابر فشار و کشش دارند. مزیت برتر آن‌ها نسبت به بتن‌ها، ابعاد کوچک‌تر آن‌هاست. با این حال بسیاری از مهندسان و کارشناسان به دلیل خاصیت زنگ خوردگی و مقاومت پایین نسبت به حریق، استفاده از فلز را پیشنهاد نمی‌کنند.
انواع فناوری‌های مقاوم کننده برج‌ها نسبت به زلزله
- فوندانسیون شناور: جداسازی فوندانسیون یا پی یک ساختمان عظیم الجثه از قسمت فوقانی آن، تکنولوژی چند سالهای است که در اکثر برج‌های مطرح جهان پیاده شده است. در این روش، ساختمان بر روی پی خود شناور است. صفحات سرب-لاستیکی و فولادی به کار رفته شده در پایین سازه، باعث حرکت فوندانسیون به هنگام زلزله می‌شود، بدون آنکه برج بلغزد!
نوع جدید آن نیز، به صورت استفاده از کمپرسور هواست که با تشخیص زمین لرزه، بالشتی از هوا میان سازه و پی آن ایجاد می‌کند. در نتیجه برج تا 3 سانتی متر از سطح زمین بالاتر رفته و از لرزش‌های پر انرژی زمین لرزه‌ای، در امان می‌ماند.
- کمک فنر: این تکنولوژی برگرفته از کمک فنرهای خودرو که وظیفه کنترل جهش ناخواسته و تبدیل انرژی جنبشی به انرژی گرمایشی را دارند، می‌باشد. در هنگام وقوع زلزله، پیستون‌های داخل سیلندرهای حاوی روغن سیلیکون، تکان خورده و با ایجاد فشار بر روی روغن، انرژی مکانیکی را به گرمایی تبدیل می‌کنند.
- استفاده از لوله‌های مقوایی: سبکی و انعطاف پذیری مقوا، عملکرد آن را برای مقاومت در برابر زلزله برجسته ساخته است. در کمال باور نکردنی، لوله‌های مقوایی با پلی اورتان از بتن‌ها نیز بهتر عمل خواهند کرد. دیگر مزیت آن این است که سازه‌های مجهز شده به آن در صورت خرابی، تلفات جانی به بار نخواهند آورد.
دیگر فناوری‌های لازم به ذکر گسترش یافته در زمینه ایمن سازی تضمینی برج‌ها از قبیل موارد زیر اند:
- آونگ
- فیوزهای قابل تعویض
- دیوار هسته‌ای
- آلیاژهای عصب شکل
- پوشش‌های فیبر کربنی
ویژگی‌های بارز یک آسمان خراش ضد زلزله
- بالا بردن ارتفاع با اصول ضد زلزله‌ای: براساس تحقیقات رسمی، افزایش ارتفاع یک سازه مساوی است با افزایش ریسک صدمات حاصل از زلزله. پس لازم است تا برج‌ها به تکنولوژی‌های سازهای همچون فوندانسیون شناور مجهز شوند.
- به کار بردن مصالح درست: اهمیت مصالح به کار رفته شده را در ساخت و ساز نمی‌توان نادیده گرفت. دقت داشته باشید که هر چه مصالح سبک‌تر و منعطف‌تر باشند، گزینه مناسب‌تری برای مقاوم سازی هستند. بتن‌ها و چوب‌های پی پیچی شده از مصالح مطرح مقاوم در برابر زلزله به حساب می‌آیند. به کار بردن فلزاتی چون آلومینیم در سقف سازی نیز مؤثر واقع شده‌اند.
- استفاده از لوله‌های انعطاف پذیر در لوله کشی
- توجه به چیدمان فضای داخلی و تجهیز آن‌ها به ابزار ایمن کننده و نگهدارنده در هنگام لرزش.
نکاتی برای خریداران نگران از وقوع زلزله!
اگر از افرادی هستید که قصد خرید یا اجاره واحدی در یک ساختمان یا برج را دارید، و در عین حال نسبت به اهمیت مقاومت سازه‌ها نسبت به وقایعی همچون زمین لرزه مطلع هستید، حتماً به نکاتی که ذکر می‌کنیم توجه فرمایید:
- گول ظاهر برج را نخورید! با اینکه طراحی و ظاهر ساختمان به پدیده‌ای قابل اهمیت در صنعت ساخت و ساز تبدیل شده است، اما نباید در اولویت انتخابتان قرار گیرد.
- سالن‌های بسیار بزرگ بدون ستون، از اولین مکان‌هایی هستند که در برابر انرژی زمین لرزه دوام نمی‌آورند، مگر آنکه طرح ساختمان بسیار قوی باشد.
- درباره اسکلت به کار برده شده در ساختمان، پرس و جو کنید و از استحکام جایی که برای آن می‌خواهید پول پرداخت کنید، مطمئن شوید.
- سقف‌های یکپارچه و بدون بیرون زدگی تیرهای عرضی، یعنی عدم مقاومت لازم در برابر زلزله! لازم است تا در عرض ساختمان، نیمی از ارتفاع تیرهای اصلی از سقف بیرون زده و قابل دیدن باشد.
- وجود حداقل سه ستون در چهار طرف آسانسور
درباره شیشه‌های دوجداره چه می دانید؟!
- وجود فاصله حداقل 10 سانتی متری بین سازه‌ها
- نوساز بودن یا نبودن سازه نیز، آخرین نکته قابل اهمیت است. جالب است بدانید که سازه‌های از سال 1387 به بعد، از استحکام بسیار بالاتری نسبت به قدیمی‌ترها، برخوردار هستند.
